Deprem Yükleri Altında Yapı ve Zemin Etkileşimi

Özet

Zemin bina etkileşimi, yapıların çeşitli dinamik etkiler altında hasar görmesini azaltmak için önemli bir faktördür. Bu etkileşim, zeminin sismik dalga yayılımı, dispersiyonu, yansıma ve soğurma gibi dinamik özelliklerinin yapının sismik performansına etkisini ifade eder. Bu nedenle, yapı tasarımı ve inşaatı sırasında zemin temel etkileşiminin dikkate alınması büyük önem taşır. Zemin temel etkileşimi, yapıların deprem yükleri altında nasıl davranacaklarını belirleyen birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında yapı malzemesi, yapı geometrisi, zemin özellikleri, seçilen temel sistemi ve deprem yükleri yer alır. Bu faktörlerin etkisi, yapıların tasarımı ve inşaatı sırasında dikkate alınır ve uygun önlemler alınarak yapının sismik performansı artırılır. Yerel zemin etkileri, depreme dayanıklı yapı tasarımı açısından önemli bir rol oynar. Örneğin, 2023 Kahramanmaraş depreminde yaşanan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremde binalar zemin kaynaklı büyük hasarlar almıştır. Hasarlı binaların incelenmesi sonucunda, zemin temel yapı ilişkisinin sağlıklı olarak kurulmadığı gözlemlenmiştir. Yıkılan binaların en belirgin özelliklerinden biri, temellerin oturduğu zeminlerin taşıma kapasitesinin düşük olmasıdır. Bu çalışma kapsamında, zemin türü, zemin yapısı ve seçilen temel sisteminin özelliklerinin yapı davranışını nasıl etkilediği incelenmiştir. Zemin yapı etkileşimi ele alınarak, binanın uygun zeminde nasıl davranacağı ve zemine uygun temel sisteminin belirlenmesi üzerinde durulmuştur. Bina temel sistemi, zemin sınıfları dikkate alınarak seçilmiştir ve 2018 Türkiye bina deprem yönetmeliği gereklilikleri göz önünde bulundurulmuştur. Hesaplamalar yapılarak örnek bir yapı modellemesi gerçekleştirilmiş ve İDECAD programında simülasyonlar yapılmıştır. Bu şekilde zemin temel yapı arasındaki ilişkinin dayanıklı bir şekilde ortaya konulması hedeflenmiştir.